Aile Hekimliğinde Yeni Bir Krizin Ayak Sesleri: Gelir Kaybı ve Performans Sistemindeki Tehlike

Aile Hekimliği Yönetmeliğinde Yapılması Planlanan Değişiklikler

Aile hekimliği alanında yapılmak istenen düzenlemeler, negatif performans sisteminden öteye geçiyor. Eğer Sağlık Bakanlığı’nın basına sızdırdığı yönetmelik yürürlüğe girerse, aile hekimlerinin gelirlerinde aylık ortalama %10-25 oranında gelir kaybı yaşanacak. Memurlar, enflasyonla mücadele kapsamında maaş kayıpları yaşamış olsa da maaşlarında enflasyon oranlarına göre artışlar olmuştur. Ancak bu yeni düzenleme ile aile hekimlerinin maaşlarının azaltılması gündemde. Kısacası, devlet çoğu çalışanın gelirini artırırken aile hekimlerinin gelirlerini düşürme yoluna gidiyor.

Gelir Kaybı Nasıl Olacak?

Bu düzenlemeyle birlikte aile hekimlerinin maaşında nasıl bir azalma yaşanacağını inceleyelim:

Götürü sistemle ödenen hasta sayısı 4.000’den 3.500’e düşürülüyor. Bu da aile hekimlerinin hasta sayısına göre ödenen ücretin %12,5 oranına kadar azaltılması anlamına geliyor. Fazla hasta baktığında ise performans katsayılarına göre ek bir ücret alabilir, ancak bu ücret kayıplarını telafi edemez.

Hekimlerin Ekstra Ücret Kazanamaması

Ayrıca, son altı ayda hekime başvurmayan hastaların maaşa katkısı yarıya indiriliyor. Eğer bu hastalar daha sonra ayda 6 kez de hekime gitse, hekim ekstra gelir elde edemiyor. Türkiye’de yıllık kişi başına doktora gitme oranı 9’dur. Ancak bazı insanlar aile sağlığı merkezlerine nadiren gider ve bu, doktorlara yansıyan hasta sayısını düşürür. Bu kötü bir şey olarak görülmemeli. Eğer hastanın takibi gerekmiyorsa, hekime başvurmasının da bir anlamı yok.

COVID-19 Sürecindeki Zorluklar

COVID-19 döneminde aile hekimleri, toplumun genelinden 4-5 kat fazla COVID-19 kaynaklı vefat yaşadılar. Ancak bu süreçte ek ödemeler bile alamadılar. Şimdi ise, götürü sistemle maaş alan hekimlerin hasta başvuru oranına göre maaşları azaltılacak. Aynı hastalar daha sonra sıkça gelse bile hekimlere ekstra ödeme yapılmayacak.

Performans sistemine eklenen yeni katsayılarla, fazla hasta bakmak da performans ödemesi almak için yeterli değil. Fazla hasta gelirse götürü sistem işliyor, az hasta gelirse performans sistemi devreye giriyor. Yani kaşıkla verilen maaş, kepçeyle geri alınıyor.

Ek Gelirlere Uygulanan Negatif Teşvikler

Son düzenlemelerle birlikte, aile hekimlerinin ek gelirlerine de negatif teşvikler getirildi. Örneğin, ortalamadan fazla antibiyotik yazıldığında teşvik kesintisi uygulanacak. Yazılan antibiyotiğin türü fark etmiyor; krem, hap, şurup ya da iğne olabilir.

Kronik Hasta Takibi ve Zorlukları

Kronik hasta takibi, zaman ve emek isteyen bir süreçtir. Sağlık Bakanlığı’nın sisteminde bu takibi yapmak çok zorlayıcıdır. Aile hekimleri, bu yoğun iş yükü altında kronik hasta takibini gerçekleştirmekte zorlanıyor. Özellikle internet altyapısının yetersizliği ve sistemin yavaş çalışması, bu süreçleri daha da karmaşık hale getiriyor.

Ayrıca, raporlu ilaçların tekrar reçetelendirilmesi zorunluluğu da hekimler için zaman kaybına neden oluyor. Uzman doktorun uzun süreli kullanım için rapor yazdığı hastaların, ilaçlarını aile hekimine tekrar yazdırması gereksiz bir vakit kaybı yaratıyor.

Performans Katsayıları ve Teşvik Sistemi

Muayene ortalaması katsayısı, aile hekimlerinin performans ödemelerini etkileyen bir faktördür. Fazla hasta bakan bir hekim, bu katsayıda avantaj sağlayabilir, ancak diğer katsayılarda düşüş yaşarsa yine performans ödemesi alamaz. Hekim fazla hasta baktığında kronik hasta takibine yeterli vakit ayıramaz ve bu durumda da performans kaybı yaşar.

Teşvik sistemi ise birçok stratejik hatayı barındırıyor. Muayene ortalama katsayısı ile hasta sayısını artırmaya çalışmak, hekimleri zor durumda bırakmaktadır. Asıl sorulması gereken şu: Hastanelerdeki hasta sayısındaki artış, performans sisteminin bir sonucu mudur?

Hasta Memnuniyeti ve Tedavi Yaklaşımları

Hasta memnuniyeti de hekimler için büyük bir sorundur. Tıbbi gerekliliklere değil de hastaların taleplerine göre hareket edildiğinde, çoğu zaman hasta memnuniyeti sağlanamaz. Biz doğru tedaviyi uygulamak ve hastanın iyileşmesi için gerekeni yaparız, ancak hasta yine de memnun olmayabilir. Bu durumda, doğru tedavi mi uygulayacağız, yoksa hastaların yanlış taleplerine mi kulak vereceğiz?

Birinci ve İkinci Basamak Sağlık Hizmetleri

Bu yeni düzenleme, birinci ve ikinci basamak sağlık hizmetlerinin işlevlerinin farklılığını göz ardı ediyor. Birinci basamakta yapılamayan işlemler için hastalar sevk edilir, bu yüzden aile hekimleri sorumlu tutulmamalıdır. Birinci ve ikinci basamak hizmetlerinin en doğru şekilde entegre edilmesi gerekmektedir.

Yeni Aile Hekimliği Yönetmeliğine Karşı Mücadeledeyiz

Daha önce de olduğu gibi, Dr. Fahrettin Koca’nın sağlık bakanlığı döneminde de hekimleri temsil eden sivil toplum örgütleri göz ardı edilerek bu düzenlemeler yapılmıştır. Hekimsen Sendikası olarak, devletimizin yanında yer alarak haklarımızı savunmak için mücadele ettik. Ancak tehditlere ve iftiralara rağmen kararlılığımızdan vazgeçmedik.

2022 yılı eylem yılımız olmuştu, 2024-2025 yıllarında da aynı süreci yaşamak istemiyoruz. Eğer Hekimsen’in sağlık planları değerlendirilirse, sağlık bütçesi artmayacak; hatta azalacak, sistem daha adaletli bir bölüşümü de mümkün hale getirecektir.