Nöbet Ücreti: Nedir? Nöbet Ücretleri Nasıl Hesaplanır?

Nöbet ücreti, DMK 657 Ek 33. maddede belirlenmiş, normal mesaiye ek olarak çalışılan fazla çalışma karşılığında ödenen ücrettir. Nöbet ücretleri, belirli katsayıların kullanıldığı bir formül ile hesaplanmaktadır. 

Nöbet Ücreti Nedir?

Devlet memurlarının, aylık normal mesai süresinin dışında yaptıkları çalışmaya fazla çalışma denir. Fazla çalışma, Sağlık Bakanlığı'na bağlı kurumlarda genellikle nöbet ile uygulandığı için, fazla çalışma nöbet ücretleri direkt olarak nöbet ücreti olarak anılabilmektedir. Yapılan bu fazla çalışma, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun Ek 33. maddesinde belirli bir nöbet ücretine bağlanmıştır.

DMK 657'de yer aldığı şekli ile, "yataklı tedavi kurumlan, seyyar hastaneler, ağız ve diş sağlığı merkezleri, aile sağlığı merkezleri, toplum sağlığı merkezleri ve 112 acil sağlık hizmetlerinde haftalık çalışma süresi dışında normal, acil veya branş nöbeti tutarak, bu nöbet karşılığında kurumunca izin kullanmasına müsaade edilmeyen memurlar ile sözleşmeli personele, izin suretiyle karşılanamayan her bir nöbet saati için (nöbet süresi kesintisiz 6 saatten az olmamak üzere), gösterge rakamlarının aylık katsayısı ile çarpılması sonucu hesaplanarak nöbet ücreti ödenir."

Fazla Çalışma Nöbet Ücretleri

Aylık normal çalışma süresi; resmi bayramlar, dini bayramlar ve hafta sonları dışında kalan o aydaki toplam gün sayısının, 8 saatlik günlük mesai süresi ile çarpımı sonucu bulunmaktadır. Aylık normal çalışma süresini aşan çalışmalara fazla çalışma süresi, fazla mesai denilmektedir. DMK 657 Ek 33. maddesi kapsamında belirtilen yerlerde, resmi ve dini bayram tatili sebebiyle verilen genel idari izin günlerinde fiilen görev yapanlara, çalıştıkları süre ile orantılı olarak izin kullandırılır. İzin kullandırılmasının mümkün olmaması halinde ise bu çalışılan süreler karşılığında ilgililere DMK 657 Ek 3. maddesi kapsamında normal çalışma süresinin dışında çalışılan süre karşılığında nöbet ücreti ödenir.

Riskli Birim Nöbet Ücreti

Sağlık Bakanlığınca belirlenmiş kriterlere göre seçilmiş, diğer birimler ile birçok noktada farklılık gösteren bazı riskli birim olarak adlandırılmış birimler bulunmaktadır. Riskli birimler için nöbet ücretleri, normal nöbet ücretlerine göre %50 arttırımlı olarak ödenmektedir.

Nöbet Ücreti Riskli Birimler

Riskli birim nöbet ücretleri, aşağıdaki birimler için arttırımlı olarak ödenmektedir:

• Ameliyathane
• Yoğun Bakım
• Diyaliz
• Acil Servis - Poliklinik
• 112 Acil Sağlık Hizmetleri

Resmi ve Dini Bayram Günlerinde Nöbet Ücreti

Resmi ve dini bayram nöbet ücretleri, normal nöbet ücretlerine göre farklılık göstermektedir. Bayram nöbet ücretleri %25 arttırımlı olarak ödenmektedir.

Arttırımlı Nöbet Ücreti Verilen Resmi ve Dini Bayram Günleri

Bayram nöbet ücreti, aşağıdaki resmi ve dini bayram günlerinde arttırımlı olarak ödenmektedir.

• 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı (28 Ekim günü saat 13:00’ ten itibaren başlayıp 29 Ekim saat 00:00’ da son bulur.)
• 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı
• 19 Mayıs Atatürk'ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı
• 30 Ağustos Zafer Bayramı
• Ramazan Bayramı (Arife günü saat 13:00’ ten itibaren başlayıp bayramın son günü saat 00:00’ da son bulur. Toplam 3,5 gündür.)
• Kurban Bayramı (Arife günü saat 13:00’ ten itibaren başlayıp bayramın son günü saat 00:00’ da son bulur. Toplam 4,5 gündür.)

Fazla Mesai Nöbet Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Fazla mesai nöbet ücreti hesaplanırken, unvana özel olarak belirlenmiş gösterge katsayısı kullanılmaktadır. Fazla mesai nöbet ücreti ya da icap nöbeti hesaplamasını, nöbet ücreti hesaplama modülü ile kolayca yapabilirsiniz:

Fazla Mesai Nöbet Ücreti Hesaplama Modülü

İcap Nöbet Ücreti Hesaplama Modülü

Normal Nöbet Ücreti

Fazla mesai nöbet ücreti hesaplanırken maaş katsayısı, fazla mesai saati, unvana özel olarak belirlenmiş olan gösterge katsayısı kullanılmaktadır.

Bu ücret 657 memurlarda damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. Dini ve Resmi bayramlarda %25 artırımlı şekilde ödeme yapılır.

%25 Arttırımlı Bayram Nöbet Ücreti

Bayram nöbet ücretleri, %25 arttırımlı olarak ödenmektedir.

%50 Arttırımlı Riskli Birim Nöbet Ücreti

Riskli birim nöbet ücretleri, %50 arttırımlı olarak ödenmektedir.

Riskli Birim %50 + Bayram %25 Arttırımlı Nöbet Ücreti

Bayramlarda riskli birimler için nöbet ücretleri, hem riskli birim arttırımını hem de bayram arttırımını içermektedir.

İcap Nöbet Ücreti

İcap nöbet ücretleri, normal nöbet ücretlerinin %40'ı olarak ödenmektedir. Normal nöbet ücretlerinden farklı olarak riskli birimler için yapılan %50 arttırım, icap nöbet ücretlerinde yapılmaz ancak bayrama denk gelen günlerdeki icap nöbet ücreti, %25 artırımlı ödenir. Ayrıca normal nöbet ücretlerinin ödeme üst sınırı 130 saat iken, icap nöbet ücretlerinde ödeme üst sınırı 120 saat olarak belirlenmiştir.

Bayrama denk gelen günlerdeki icap nöbet ücretlerinin %25 arttırımlı ödenmesine ilişkin görüş yazıları, ekte yer almaktadır. Görüş yazıları için buraya tıklayınız.

Fazla Çalışma Nöbet Ücreti Uygulama Esasları

• Ödeme Üst Sınırı: Bir ayda aile sağlığı ve toplum sağlığı merkezlerinde 60 saatten, diğer yerlerde ve hiçbir şekilde 130 saatten fazlası için ödeme yapılmaz. Bu ücret damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.
• İcap Nöbet Ücreti: İcap nöbeti süresi kesintisiz 12 saatten az olmamak üzere, normal nöbet ücreti için belirlenen ücretin %40'ı tutarında icap nöbet ücreti ödenir. Bu şekilde ücretlendirilebilecek toplam icap nöbeti süresi aylık 120 saati geçemez.
• Riskli Birim Nöbet Ücreti: Yoğun bakım, acil servis, ameliyathane, diyaliz ve 112 acil sağlık hizmetleri gibi belirlenmiş riskli birimlerde tutulan söz konusu fazla mesai nöbetler için %50 oranında artırımlı ödenir.
• Resmi Bayram Olmayan Tatiller: 1 Ocak, 1 Mayıs ve 15 Temmuz tarihleri mesai gününe denk gelmesi halinde resmi bayram olarak değerlendirilmez. Çünkü bu tarihler resmi bayram değil genel tatil günüdür.
• Normal Mesaide İcap Nöbeti: 08:00 ile 17:00 arası çalışan personele 24 saat icap nöbeti yazılmaz, çalışmış olduğu mesai süresi çıkarılarak 16 icap nöbeti saati yazılır.
• Kesintiler: SGK kesintisi yapılmaz. Gelir vergisi matrahına dahil edilmez. Damga vergisi dışında kesinti yapılmaz.
• Süre Alt Limiti: Normal nöbet kesintisiz 6 saat, icap nöbeti ise kesintisiz 12 saatten az tutulamaz.
• Nöbet Ücreti Zammı: Maaş katsayılarına bağlı olduğundan her zam dönemi zamlanır.
• Hamilelikte Gece Nöbeti: Hekim raporu ile belgelendirmek şartıyla hamileliğin yirmi dördüncü haftasından önce, her halükarda 24. haftadan sonra ve doğumdan sonra ki 2 yıl boyunca kadın memur gece nöbeti verilmez. 
• Arefe Günleri: Arefe günleri yarım gün mesai olduğunda mesai saati 4 saat değil 5 saattir.
• Hakediş Dönemi: Hakediş dönemi, ilgili ayın ilk ve son günü arasıdır. Örneğin: Aralık için hakediş dönemi 1 Aralık - 31 Aralık aralığındadır.
• İzin Kullandırılmaması Halinde: İdari izin günlerinde fiilen görev yapanlara, çalıştıkları süre ile orantılı olarak izin kullandırılır. İzin kullandırılmasının mümkün olmaması halinde ise bu çalışılan süreler karşılığında her nöbet için ayrı ayrı olmak nöbet ücreti ödemesi yapılır.
• İdari İzinler: Bayram günlerine Cumhurbaşkanlığı kararı ile eklenen tatil günleri gibi idari izinler için de personele nöbet süresi kadar izin kullandırılır ya da nöbet ücreti ödenir. İdari izin kullanan bir kimse, yine o ayki normal mesai süresini tamamlamadan fazla mesai nöbet ücreti alamaz. Bkz. Madde 44: DMK 567 Ek 33. maddesi kapsamında sayılan yerlerde resmi ve dini bayram tatili sebebiyle verilen genel  idari izin günlerinde fiilen görev yapanlara, çalıştıkları süre ile orantılı olarak izin kullandırılır. İzin kullandırılmasının mümkün olmaması halinde ise bu çalışılan süreler karşılığında ilgililere DMK 657 Ek 33. maddesi kapsamında nöbet ücreti ödenir.
• Ödeme Zamanı: Nöbet ücretleri, tutulan nöbetleri takip edilen bir sonraki ay içerisinde ödenir.
• Ödeme Bütçesi: Fazla mesai ödemeleri Döner Sermaye bütçesinden ödenir.

Ödeme Üst Sınırını Geçen Nöbetlerde Hesaplama

Normal nöbetlerde 130 saati, icap nöbetlerinde 120 saati geçen durumlarda bu üst sınırları geçen nöbetler için ödeme yapılmamaktadır.

Ödeme üst sınırını geçen nöbetler için, o ay tutulan nöbetlerin zaman sıralaması baz alınır. İlgili kayıtların tam olarak alınamaması halinde değişiklik gösterebilmekte olsa da, ödenmesi gereken ücret bu şekilde belirlenmektedir.

Örneğin; 6 gün nöbet tutmuş bir çalışan ilk 2 gün x 24 = 48 saat normal, ayın ortasındaki 2 gün x 24 = 48 saat riskli birim nöbeti, son 2 gün x 24 = 48 saat bayram nöbeti tutmuş olsun. Nöbet ücreti 130 saate tamamlanıncaya dek; zaman çizelgesinde ilk tutulan 48 saati normal nöbet katsayısı üzerinden, ayın ortasındaki 48 saati riskli birim katsayısı üzerinden, 130 saate tamamlayan 34 saat ise bayram nöbeti katsayısı üzerinden hesaplanması ile elde edilecektir.

Nöbet Ücreti Unvan Katsayıları

Sağlık Bakanlığı nöbet ücretleri, unvan katsayıları ile hesaplanmaktadır. Yukarıda anlatılan hesaplama yöntemleri ile doktor nöbet ücreti, pratisyen hekim nöbet ücreti, asistan hekim nöbet ücreti, eczacı nöbet ücreti, hemşire nöbet ücreti gibi tüm sağlık personeli nöbet ücreti hesaplamalarını yapabilirsiniz.

Nöbet ücreti unvan katsayıları aşağıdaki tablodaki gibidir:

Konu ile ilgili görüş yazıları ektedir.