Sağlıkta Kanun Teklifi Komisyondan Geçti: İş Bırakma Eylemlerine Ceza Verilebilir mi?

5 Şubat 2024 tarihinde TBMM Başkanlığı’na sunulan "Sağlıkla İlgili Bazı Kanunlarda ve 663 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi", hekimler aleyhine yer alan hükümleri ile birlikte komisyondan geçirilmiştir. Teklifte yer alan bazı maddeler, hukuka aykırı bir şekilde sendikal eylemlerin cezalandırılmasının önünü açmaktadır. Yapılacak bu düzenleme, açıkça hukuka aykırıdır.

Sendikal Eylemlere Ceza Verilemez

Sendikal eylem hakkı; ILO sözleşmeleri, Anayasa, kanunlar ve emsal hukuk kararları ile güvence altındadır. Düzenlenen kanun teklifi ile verilmeye çalışılan cezaların yargıda iptal edileceği apaçık bilinmektedir. Bölye olduğu halde ısrarla sendikal eylemlere ceza verilmesinin önünü açacak değişiklik talebinde bulunulması, hukuk tanımazlıktır. Bu hukuk tanımazlığı bizzat Sağlık Bakanlığı yapmıştır. Kanun tasarısında yer alan disiplin ile ilgili hükümlerin, sendikal eylemlere karşı önlem amacıyla çıkarıldığı ortadadır. Hekimler ve sağlık çalışanları, mevzuatlara ve hukuka aykırı hareket etmekten en çok imtina eden memur kesimidir. Çalışanlarımızın bu hassasiyetlerini kullanarak sendikal eylemlerin önünün kesilmeye çalışılması, kabul edilemezdir.

Eyleme Ceza Daha Önce de Reddedildi

Daha önce, konu ile ilgili çıkarılan "Sağlık Bakanlığı Ek Ödeme Yönetmeliği ve Aile Hekimliği Ek Ödeme Yönetmeliği", benzer şekilde disiplin cezası alan çalışanların ek ödeme alamamasının önünü açmaktaydı. Ancak disiplin cezası, halihazırda işlenilen suça verilen cezadır. Bir suça, iki ceza verilemez. Disiplin cezası sonucunda yapılacak ek ödeme kesintisi, bir suça iki ceza verilmesidir. Bu sebeple, AYM yönetmelik kararını daha önce hukuksuz bularak reddetmişti. 

AYM kararı ile yönetmelik iptal edilmesine rağmen, iptal edilen bu yönetmeliğe çok benzer şekilde ve daha ağır şartlar içeren kanun tasarısı yapmak; AYM'nin iptal gerekçelerinin gözardı edilmesi ve hukukun katledilmesidir. 

Komisyona Hekimsen Alınmadı

Sağlık Komisyonu, tasarı görüşmeleri sırasında adeta Hekimsen Sendikası'nın komisyona girmemesi için özel tedbirler almıştır. İlgili görüşmede davet edilme şartlarında değişikliğe gidilmiş ve Hekimsen Sendikası'nın komisyona girmesi engellenmiştir. Bununla birlikte sendikamız tarafından yapılacak itirazlara olanak tanınmamıştır.

Demokrasi, adaletin güçlü ve güçsüze eşit dağıtılmasını gerektirirken; meclisteki vekil çoğunluğunun kaba kuvvet olarak kullanılması hem demokrasiye hem de hukuka vurulacak bir darbe olacaktır.  Sağlık Bakanlığı ve Sağlık Komisyonu tarafından meclise gönderilen teklifle ilgili, meclisteki milletvekillerinin iradelerini hür bir şekilde, hukukun üstünlüğünden yana kullanmalarını umuyoruz.

Adaletin en kötüsü geç tecelli edenidir. Sonunda hüküm isabetli olsa da geciken adalet zulümdür.

Orhan Gazi

• Sendikal hak arama eylemlerine madem ki ceza verilecekti; bunu engelleyen ILO sözleşmelerine neden imza attınız?
• Kanunlarda sendikal eylemlere izin veren hükümlere neden yer verdiniz?
• Hekim ve sağlık çalışanlarının şartlarını ve gelir düzeylerini iyileştirmeye çalışmakta neden bu kadar isteksizsiniz?
• Ekonomik darboğaz, pandemi, deprem gibi olağandışı gelişmelerde neden kemer sıkma politikası tüm kesimlere adaletli bir şekilde uygulanmıyor?

Sağlık Sisteminde Çöküş Kaçınılmaz Olacak

Devletimizin sağlık çalışanlarına ihtiyacı yalnızca COVID-19 pandemisi, deprem ya da benzeri olağanüstü dönemlerde değil, süreklidir. Özellikle şiddet, malpraktis baskısı, özlük haklarının korunamaması, değersizleştirme, gelir düzeylerinin hak edilen seviyede olmaması, gelirlerin emekliliğe yansımaması gibi konular, iş bırakma eylemlerinin en önemli nedenlerindendi. Yapılan iş bırakma eylemleri, sağlık alanında yaşanılanların düzeltilmesi gerektiği konusunda en büyük uyarıydı. Bu uyarıların dinlenmemeye devam edilmesi halinde, yurt dışına hekim göçünün ve istifaların hızlanması kaçınılmaz olacaktır.

Halihazırda, son güvenilir istatistiklerin alınabildiği 2021 yılında yayınlanan OECD raporuna göre, Türkiye'de bulunmakta olan toplam hekim sayısı 183.569 iken; ülkemizin OECD ülkeleri arasında 1000 kişiye düşen hekim sayısında ortalama seviyeye gelmesi için 127.564 hekime daha ihtiyaç bulunmaktaydı. Günümüzda yaşanılan hekim göçleri ve istifa eden hekimler sebebi ile, bu ihtiyacın daha da artmış olduğu bir gerçektir. MHRS randevu sistemi üzerinde yaşanılan tıp bilimine aykırı 5 dakikada 1 hasta gibi uygulamalara rağmen; birçok hasta ne randevu, ne de doktor bulabilmektedir. Tüm bu yaşanılanların görmezden gelinmesi halinde, sağlık sisteminde büyük bir çöküş yaşanılacaktır.

Anayasa Mahkemesi'nden Taleplerimiz

Daha önceki yönetmeliklerin iptaline gerekçe olan hukuksuzluk, kanun teklifinde de aynı şekilde devam ettirilmiştir. Muhalefet milletvekilleri, kanun teklifinin mecliste kabul edilmesi halinde Anayasa Mahkemesi'ne başvuracaklarını belirtmişlerdir. Verilecek iptal kararının 9 ay sonra geçerli olması zaten adaletin tesis edilmesini geciktirecekken, kanun teklifinin iptali için başvuru yapıldığında, yargı sürecinin uzaması adaleti daha da geciktirecektir. Gecikmiş adaletin adalet olmayacağı karinesinden hareketle, itirazların yapılmasının hemen ardından hem adaletin tecellisi hem de demokratik hakların tesisi açısından, AYM'den yargı sürecinin hızlandırılmasını talep ediyoruz.